Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα, δύο περιστατικά αυτοκτονίας σημειώθηκαν στην περιοχή του Ζωγράφου μέσα σε λίγες ημέρες. Στις 18 Μαρτίου, ένας φοιτητής βρέθηκε απαγχονισμένος σε δέντρο εντός της Πανεπιστημιούπολης όπου φοιτούσε. Δύο μέρες αργότερα, στις 20 Μαρτίου, ένα ζευγάρι εντοπίστηκε νεκρό, έχοντας πέσει από το μπαλκόνι του τρίτου ορόφου της κατοικίας του, σε ένα περιστατικό που αποδίδεται σε διπλή αυτοκτονία. Και τα δύο αυτά άτομα αντιμετώπιζαν μείζονα ζητήματα ψυχικής υγείας.
Τα τραγικά αυτά γεγονότα εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για τους μηχανισμούς πρόληψης και υποστήριξης ατόμων που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της αυτοκτονίας. Η γεωγραφική εγγύτητα των περιστατικών δεν υποδηλώνει απαραιτήτως σύνδεση, αλλά αναδεικνύει για πολλοστή φορά την επιτακτική ανάγκη για υλοποίηση ουσιαστικών μέτρων πρόληψης της αυτοκτονίας σε περιβάλλοντα που θα μπορούσαν να προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια.
Καλούμαστε, λοιπόν, να αναρωτηθούμε: Θα μπορούσαν αυτά τα περιστατικά να έχουν αποτραπεί; Εάν ο φοιτητής είχε λάβει έγκαιρη υποστήριξη από την πανεπιστημιακή κοινότητα; Εάν το περιβάλλον του ζευγαριού είχε ενημερωθεί και εκπαιδευτεί κατάλληλα ώστε να αναγνωρίσει τα σημάδια και να παρέμβει εγκαίρως; Τι συμβαίνει όταν άτομα με μείζονα ψυχικά προβλήματα ολοκληρώνουν τη θεραπεία τους, αλλά εξασφαλίζεται, έπειτα, η συνέχεια της φροντίδας και η επαναξιολόγηση της ψυχικής τους κατάστασης; Υπάρχουν επαρκείς μηχανισμοί παρακολούθησης και υποστήριξης μετά από την νοσηλεία για ψυχιατρικά προβλήματα;
Η αυτοκτονία είναι ένα ζήτημα που μπορεί να προληφθεί, αρκεί να υπάρξουν εγκαίρως οι κατάλληλες παρεμβάσεις. Η πανεπιστημιακή κοινότητα έχει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη της ψυχικής δυσφορίας και του κινδύνου αυτοκτονίας των φοιτητών, όχι μόνο ως χώρος μάθησης αλλά και ως περιβάλλον όπου οι νέοι πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς και υποστηριζόμενοι, χωρίς φόβο στιγματισμού. Η ευθύνη, όμως, δεν σταματά στα πανεπιστήμια. Αντίστοιχα, η παροχή θεραπείας σε άτομα που έχουν λάβει ψυχιατρική νοσηλεία δεν μπορεί να τερματίζεται με την έξοδό τους από το νοσοκομείο. Η αξιοποίηση σημαντικών δεδομένων από το ιστορικό ενός ατόμου – όπως τα αίτια που οδήγησαν σε απόπειρα, το ιστορικό προηγούμενων αποπειρών, καθώς και η ύπαρξη οικογενειακού ψυχιατρικού ιστορικού – μπορεί να συμβάλει στην έγκαιρη αναγνώριση ομάδων υψηλού κινδύνου και στην ενεργοποίηση άμεσων παρεμβάσεων.
Η ανάγκη για αποτελεσματικές στρατηγικές πρόληψης της αυτοκτονίας στη χώρα μας είναι επιτακτική, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον για τα άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο.
Στο πλαίσιο της συνέχειας της φροντίδας και του έγκαιρου εντοπισμού αυτοκτονικών κρίσεων ή υποτροπών, η ΚΛΙΜΑΚΑ παρέχει την τηλεφωνική υπηρεσία επαναξιολόγησης (follow-up), η οποία λειτουργεί σε εβδομαδιαία βάση για άτομα που λαμβάνουν υπηρεσίες από το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας. Σύμφωνα με τα δεδομένα της ΚΛΙΜΑΚΑ, το 95% των αυτοκτονιών θα μπορούσε να έχει προληφθεί μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων και υποστηρικτικών μηχανισμών. Το Κέντρο Ημέρας, η 24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία – 1018 και το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών αποτελούν τις μοναδικές εξειδικευμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας στη χώρα που αναπτύσσουν δράσεις πρόληψης, έρευνας και υποστήριξης για περισσότερα από 16 χρόνια.
Η αντιμετώπιση της αυτοκτονίας δεν είναι μια απλή διαδικασία, καθώς απαιτεί ένα συνδυασμό ενεργειών και σύνθετων παρεμβάσεων. Εντούτοις, η αυτοκτονία μπορεί να προληφθεί όταν εφαρμόζονται οι κατάλληλες στρατηγικές τόσο σε επίπεδο κοινότητας και δομών, όσο και σε επίπεδο χάραξης πολιτικών παρεμβάσεων. Σ’ αυτή τη βάση, τόσο η πολιτική ηγεσία και οι αρμόδιες υπηρεσίες όσο και οι κοινότητες των επαγγελματιών υγείας οφείλουν να αναγνωρίσουν την αναγκαιότητα λήψης βασικών μέτρων και στρατηγικών χαμηλού κόστους στο πεδίο της πρόληψης της αυτοκτονίας και να αναλάβουν τις ευθύνες τους.
