Ο όρος «αυτισμός» προέρχεται ετυμολογικά από την ελληνική λέξη «εαυτός» και υποδηλώνει την απομόνωση ενός ατόμου στον εαυτό του. Πρόκειται για μια σοβαρή αναπτυξιακή διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία, καθώς και από περιορισμένη, επαναλαμβανόμενη και στερεότυπη συμπεριφορά. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατατάσσει τον αυτισμό ως μία «διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος». Συχνά περιγράφεται ως μια διαταραχή «φάσματος», καθώς παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία, τόσο ως προς το είδος όσο και ως προς τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
Ποια είναι τα υπάρχοντα δεδομένα σχετικά με την αυτοκτονικότητα
- Έχει διαπιστωθεί ένας δυσανάλογα μεγάλος αριθμός ατόμων με αυτισμό, από τα άτομα που αυτοκτονούν (11% σύμφωνα με έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ το ποσοστό ατόμων του συνολικού πληθυσμού που ανήκουν στο φάσμα είναι μόνο 1%).
- Η αυτοκτονία αποτελεί πρωταρχική αιτία πρόωρου θανάτου εντός της κοινότητας των ατόμων που εντάσσονται στο φάσμα του αυτισμού. Τα άτομα με αυτισμό έχουν σημαντικά υψηλότερες πιθανότητες να σκεφτούν ή να αποπειραθούν να αυτοκτονήσουν, συγκριτικά με άλλες ομάδες ατόμων και επομένως βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο.
- Οι γυναίκες με διάγνωση αυτισμού έχουν σημαντικά υψηλότερη επικινδυνότητα αυτοκτονίας, τόσο από γυναίκες του γενικού πληθυσμού, όσο και από άντρες που βρίσκονται εντός του φάσματος.
- Στα παιδιά και νεαρά άτομα με αυτισμό, η πρόσβαση τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας δυσχεραίνεται, εξαιτίας των εργαλείων που χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση του κινδύνου, τα οποία φαίνεται να μην έχουν αξιοπιστία και προβλεπτική ισχύ για τη συγκεκριμένη κατηγορία.
- Οι παράγοντες επικινδυνότητας για την αυτοκτονία (κοινωνική απομόνωση, ανεργία, τραυματικές εμπειρίες, κακοποίηση και βιολογικοί παράγοντες) φαίνεται να είναι ιδιαίτερα συχνοί στα άτομα με αυτισμό.
- Τα περισσότερα άτομα με αυτισμό συναντούν αξεπέραστες δυσκολίες προκειμένου να λάβουν στήριξη για τα προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν, από τις αντίστοιχες υπηρεσίες.
Ποια ερωτήματα πρέπει να διερευνηθούν
Οι επικαιροποιημένες προτάσεις σχετικά με την πρόληψη της αυτοκτονίας στην κοινότητα των ατόμων με αυτισμό διαμορφώνουν μια βάση για διεθνή συνεργασία της ερευνητικής κοινότητας:
- Ποιες προσαρμογές πρέπει να γίνουν στις υπηρεσίες παρέμβασης στην αυτοκτονική κρίση, προκειμένου τα άτομα με αυτισμό να μπορούν να λάβουν στήριξη;
- Μπορεί να συσχετιστεί η υιοθέτηση μεθόδων και στρατηγικών κοινωνικού καμουφλάζ από τα αυτιστικά άτομα με την αυτοκτονικότητα;
- Ποιοι είναι οι περιβαλλοντικοί, συμπεριφορικοί ή βιολογικοί παράγοντες ή και τα γεγονότα ζωής που μπορεί να επηρεάζουν την έναρξη προβλημάτων ψυχικής υγείας ή αυτοκτονικότητας στα άτομα με αυτισμό;
- Γιατί υπάρχει υψηλότερο ποσοστό γυναικών με αυτοκτονικότητα στην κοινότητα των ατόμων με αυτισμό;
- Υπάρχουν διαφοροποιήσεις στη διαδικασία αναζήτησης βοήθειας ανάμεσα σε άτομα με αυτισμό και στο γενικό πληθυσμό;
Ζητούμενα και τι πρέπει να γνωρίζουμε
- Η αποκλειστική χρήση εργαλείων εκτίμησης του κινδύνου, προκειμένου να διασφαλίζεται η πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, θέτει σε κίνδυνο τα άτομα με αυτισμό, τα οποία όχι μόνο έχουν υψηλότερες πιθανότητες αυτοκτονικών συμπεριφορών, αλλά και χαμηλότερες πιθανότητες να ανταποκριθούν στα κριτήρια των εργαλείων αυτών.
- Τα άτομα με αυτισμό δεν αναφέρονται σχεδόν ποτέ ως κατηγορία σε οδηγούς πρόληψης της αυτοκτονίας.
- Το γεγονός ότι υπάρχει έλλειψη διαγνώσεων αυτισμού σε ενήλικα άτομα, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο γίνονται οι καταγραφές θανάτων από αυτοκτονία μας οδηγούν στο συμπέρασμα, ότι τα αριθμητικά δεδομένα θανάτων είναι δύσκολο να είναι έγκυρα. Θα ήταν ζητούμενο να ενταχθούν αντίστοιχα στοιχεία διαγνώσεων στις ιατροδικαστικές υπηρεσίες, ιδίως στις περιπτώσεις θανάτων όπου υπάρχει υποψία αυτοκτονίας.
Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018
Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας
Δεκελέων 50, Κεραμεικός
Τηλ. 210-3417160-3
help@suicide-help.gr
www.suicide-help.gr www.klimaka.org.gr
Συγγραφή κειμένου:
Ναταλία Κοντού, ψυχολόγος Κέντρου για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, ΚΛΙΜΑΚΑ
*Πρόσθετες πηγές:
Autistica (Autism research charity in UK), Suicide Prevention (Harper et al., 2019)
