Στο πλαίσιο των ενημερωτικών συναντήσεων, που διεξάγει η ΚΛΙΜΑΚΑ κάθε εβδομάδα, πραγματοποιήθηκε ανοιχτή συζήτηση, με θέμα τις ευθύνες και malpractice στην αυτοκτονία, με εισηγητές τον Κυριάκο Κατσαδώρο, ψυχίατρο και Επιστημονικό Διευθυντή της ΚΛΙΜΑΚΑ και την Όλγα Θεοδωρικάκου, Συντονίστρια του Κέντρου για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, που λειτουργεί η ΚΛΙΜΑΚΑ υπό την εποπτεία του Υπουργείου Υγείας.Τα θέματα που συζητήθηκαν αφορούσαν τη συστηματική αξιολόγηση και σαφή καταγραφή του αυτοκτονικού κινδύνου, την προστασία του ασθενούς, την κατάρτιση θεραπευτικού πλάνου για την μείωση του εκτιμώμενου κινδύνου, την αξιόπιστη εφαρμογή του και την ανάλογη αξιολόγηση προόδου και αναθεώρηση/τροποποίησή του καθώς και τη διασφάλιση της συνέχισης της φροντίδας του ασθενούς.
Είναι αξιοσημείωτο, πως στην Ελλάδα οι περιπτώσεις που αφορούν την λανθασμένη αξιολόγηση και αντιμετώπιση ενός κλινικού περιστατικού και έχουν εξετασθεί δικαστικά είναι ελάχιστες. Αντιθέτως, στο εξωτερικό και ιδίως στις Η.Π.Α. ο κίνδυνος αγωγής σε ψυχίατρο για την αυτοκτονία ενός ασθενούς αποτελεί σύνηθες φαινόμενο. Στο πλαίσιο της παρουσίασης η Όλγα Θεοδωρικάκου τόνισε το κομμάτι της επαγγελματικής ευθύνης καθώς και το πυρηνικό στοιχείο της προβλεψιμότητας.Σχετικά με τον ορισμό της προβλεψιμότητας της αυτοκτονίας η συζήτηση εστίασε στην λογική πρόβλεψη, ότι κάποια βλάβη ή τραυματισμός είναι πιθανό, να προκύπτει από ορισμένες πράξεις ή παραλείψεις. Ο όρος malpractice αναφέρεται στο γεγονός, ότι η προβλεψιμότητα της αυτοκτονίας ενός ασθενούς θα αξιολογηθεί εκ των υστέρων από εμπειρογνώμονες με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία.
Σημαντικό μέρος της συζήτησης επικεντρώθηκε στην πρακτική αξιολόγησης κινδύνου μέσω ερωτήσεων στον ασθενή σχετικά με την ύπαρξη αυτοκτονικού ιδεασμού καθώς πληθώρα ερευνών καταδεικνύει, πως η πλειοψηφία των αυτοχείρων έχει αρνηθεί την ύπαρξη αυτοκτονικών σκέψεων, όταν ρωτήθηκε σχετικά, πριν την αυτοκτονία, γεγονός που οδηγεί σε πολλαπλά ερωτήματα σχετικά με την πρακτική αξιολόγησης κινδύνου.Οι ερωτήσεις αυτές αφορούσαν την ύπαρξη αυτοκτονικού ιδεασμού, την κατάρτιση πλάνου παρέμβασης, τη συνέχιση αξιολόγησης κινδύνου ακόμα και όταν δεν αναφέρεται ιδεασμός και την αξιολόγηση χρόνιων παραγόντων κινδύνου, όπως η ευαλωτότητα. Αυτό που τονίστηκε σε πολλά σημεία της συζήτησης ήταν το γεγονός, πως ο αυτοκτονικός ιδεασμός μπορεί, να υπάρχει ακόμα και αν το άτομο αρνείται την τρέχουσα ύπαρξή του.
Αντίστοιχα, η νομική ευθύνη έγκειται στο κομμάτι της καταγραφής μέσω του λεπτομερούς ιστορικού, της επικοινωνίας με προηγούμενους θεράποντες/ουσες, την ενημέρωση οικείων, τα γραπτά ερωτηματολόγια, το θεραπευτικό πλάνο/πλάνο παρέμβασης, την ενημέρωση αρχών, όπου απαιτείται, την φαρμακευτική αγωγή και αιτιολόγηση σε περίπτωση αλλαγής, τα μέτρα ασφαλείας, το follow up καθώς και το λεγόμενο safety contract.Στο κομμάτι της καταγραφής είναι σημαντικό να περιληφθούν η καταγραφή όλων των στοιχείων επικοινωνίας του/της ασθενή, η καταγραφή με χρήση αυτούσιων λέξεων και φράσεων του/της ασθενή, η καταγραφή όλων των επαφών των οικείων, η καταγραφή των ιατρικών αρχείων και εγγράφων.
Τα ζητήματα που απασχολούν την ΚΛΙΜΑΚΑ και τέθηκαν προς περαιτέρω συζήτηση ήταν το ιατρικό απόρρητο, η περίπτωση που ο αυτοκτονικός ιδεασμός είναι υψηλός αλλά ο/η ασθενής δε συναινεί στην επικοινωνία με οικείο πρόσωπο, η εμπιστευτικότητα και διατήρηση θεραπευτικής συμμαχίας. Οι προκλήσεις συνεχίζονται ως προς το πως αξιολογείται ο αυτοκτονικός ιδεασμός εφόσον το άτομο το αρνείται παρά την ύπαρξη σημείων κινδύνου, τι κάνουμε για το τουλάχιστον 50% των αυτοχείρων που δεν βρίσκονται σε επαφή με τις υπηρεσίες υγείας καθώς και το ζήτημα της υποβοηθούμενη αυτοκτονίας.
Η εμπειρία της ΚΛΙΜΑΚΑ στο πεδίο της αυτοκτονικότητας, συμφωνεί με τις αντίστοιχες θέσεις της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, και ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό από τα άτομα που έβαλαν τέρμα στην ζωή τους αυτοκτονώντας θα μπορούσαν να είναι κοντά μας. Ενδεικτικά, περιστατικά αυτοκτονιών μέσα σε νοσοκομεία, μέσα συγκοινωνίας, αυτοκτονίες που αποδίδονται σε malpractice, λανθασμένες εκτιμήσεις, οικογένειες που ποτέ δεν ενημερώθηκαν για τη σοβαρότητα της κατάστασης του ασθενούς και τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης κ.λπ. είναι γνώριμα στο επιστημονικό προσωπικό της ΚΛΙΜΑΚΑ.
Ακόμα στον κατάλογο θα μπορούσαμε να προσθέσουμε εισαγγελείς που η αργοπορία μιας εισαγγελικής εντολής μπορεί να έχει συνέπειες, συναδέλφους επαγγελματίες της ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν μια σοβαρή ασθένεια με συμβουλές η ανεπαρκή φαρμακευτική αγωγή, την αδιαφορία της ίδιας της οικογένειας όσον άφορα τις ιατρικές συμβουλές και πολλούς άλλους παράγοντες.
Η αυτοκτονία συνεχίζει να είναι ένα πιεστικό πρόβλημα, που οι σχετικές δράσεις δημόσιας υγείας δεν μπορούν να καθυστερούν.
Το συγκεκριμένο κείμενο που σας μεταφέρουμε για την ενημέρωση σας σχετικά με το θέμα αποτελεί μέρος της ανοιχτής συζήτησης που πραγματοποιήθηκε στα γραφεία της ΚΛΙΜΑΚΑ.
