Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της ευρωπαϊκής υγειονομικής περίθαλψης του 21ου αιώνα είναι οι ψυχικές ασθένειες όπως η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές. Υπεύθυνες σε μεγάλο βαθμό για την απώλεια της παραγωγικότητας αλλά και των απουσιών και πρόωρης συνταξιοδότησης από τον χώρο εργασίας, ενδεικτικά αναφέρεται πως στην Γερμανία, η αναρρωτική άδεια λόγω ψυχικών ασθενειών διπλασιάστηκε μεταξύ 1994 και 2010.
Σε αυτό το σημείο συναντάμε τον όρο burnout, έναν όρο που δεν αποτελεί ψυχιατρική διάγνωση αλλά περισσότερο μία αντίληψη σχετικά με τις επιπτώσεις των ακατάλληλων συνθηκών εργασίας στην ψυχική υγεία του προσωπικού εργασίας. Σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί ένδειξη κλινικά διαγνωσμένης κατάθλιψης ή παρόμοιων διαταραχών. Από ιατρικής πλευράς, είναι σημαντικό να διερευνηθούν όχι μόνο το περιβάλλον εργασίας αλλά επίσης και ποια χαρακτηριστικά προσωπικότητας μπορεί να είναι πιο επιρρεπή σε burnout. Αν υπήρχε κάποιο διάγραμμα για το burnout θα μπορούσε να περιγραφεί ως ο αρνητικός πόλος του, με την εργασιακή αφοσίωση και ικανοποίηση στον θετικό πόλο αυτού του διαγράμματος. Το burnout είναι δύσκολο να αναφέρεται σαν μία αυτόνομη διαγνωστική κατηγορία. Πολλοί ασθενείς προτιμούν αυτήν την ορολογία καθώς μετατοπίζει τις αιτίες νόσου στο περιβάλλον, ειδικότερα στο χώρο της εργασίας. Αυτό το διαγνωστικό μοντέλο αποστιγματίζει σε μεγάλο βαθμό τον ασθενή καθώς η αιτία νόσου δεν είναι πια κάποια αδυναμία χαρακτήρα, η οποία αποτελεί συχνή προκατάληψη για τους ασθενείς.
Με το ένα τρίτο της ζωής μας στη δουλειά, είναι λογικό πως η σχέση της με την ψυχική μας υγεία είναι άρρηκτη. Όταν η δουλειά μας στρεσάρει, μπορεί να έχει επίδραση στις σχέσεις μας και να χειροτερεύσει την κατάσταση της ψυχικής μας υγείας.
Το burnout χαρακτηρίζεται ως ‘χρόνιο στρες στο εργασιακό περιβάλλον το οποίο δεν έχει διαχειριστεί επιτυχώς’. Ενδεικτικά σημάδια μπορεί να είναι:
- Μειωμένη ενέργεια και εξάντληση
- Αυξανόμενη νοητική απόσταση από την εργασία
- Αρνητικά ή κυνικά συναισθήματα σχετικά με την εργασία
- Μειωμένη επαγγελματική αποδοτικότητα
Η καλυτέρευση της ψυχικής υγείας περιλαμβάνει έναν αριθμό αλλαγών που παίρνει χρόνο. Απαιτείται επικοινωνία και σύμπνοια με τους ανθρώπους που συνεργαζόμαστε.
Υπάρχουν ωστόσο κάποιες τεχνικές για να δημιουργηθεί ένα πιο χαρούμενο περιβάλλον εργασίας για εσάς και αυτούς που σας περιβάλλουν.
- Οι πιο ‘ανθρώπινες’ κουβέντες έχουν την τάση να χάνονται πίσω από την ρομποτικού τύπου παραγωγικότητα, και την επίτευξη στόχων. Πολλές φορές αφήνουμε τα προβλήματα στην πόρτα γιατί πρέπει να επικεντρωθούμε μόνο στη δουλειά. Η αναγνώριση ότι πάνω από όλα είμαστε άνθρωποι με κακές μέρες και ευάλωτοι μπορεί να μας κάνει να μιλήσουμε ανοιχτά σχετικά με το πως νιώθουμε. Η ειλικρίνεια και η επικοινωνία των συναισθημάτων μας δίνει την δυνατότητα να ενωνόμαστε με τους συναδέρφους μας.
- Οι σύντομες βόλτες έξω από το κτήριο και η δυνατότητα να πάρουμε κάποια απόσταση είναι σημαντική αφού το διάλειμμα είναι απαραίτητο για την αναζωογόνηση του εγκεφάλου και του σώματος. Η στρατηγική της συγκέντρωσης mindfulness με κύριο άξονα την επικέντρωση στις αισθήσεις και την αναπνοή έχει αποδειχτεί πως ηρεμεί σε μεγάλο βαθμό τον εγκέφαλο.
- Ο φόρτος εργασίας ενδεχομένως να μην είναι ρεαλιστικά διαχειρίσιμος, ίσως
το στρες να προέρχεται και από την εταιρική κουλτούρα, όπως οι υπερωρίες ή η
απάντηση σε emails εκτός ωρών εργασίας.
Το να συζητήσουμε τις προσδοκίες μας στον υπεύθυνο και την ομάδα μας και να μιλήσουμε ανοιχτά για το τι είμαστε σε θέση να προλάβουμε χρονικά βοηθά στην καλύτερη επικοινωνία. Η οριοθέτηση είναι επίσης πολύ σημαντική για την ψυχική μας υγεία, όπως το να φεύγουμε στην ώρα μας από το γραφείο ή η διαγραφή εταιρικών emails από το τηλέφωνο μας.
- Όλοι έχουμε τον τρόπο μας όσον αφορά την διαχείριση του στρες, αλλά είναι βοηθητικό να ακούμε ιδέες και καινούρια πράγματα. Το να μοιραζόμαστε με συναδέλφους τρόπους καταπολέμησης του στρες μπορεί να μας ανοίξει νέες διόδους επικοινωνίας.
- Το να γράφουμε την λίστα με τα πράγματα που πρέπει να γίνουν αύριο από σήμερα θα κάνει πιο εύκολη την αποσύνδεση από την εργασία και θα βοηθήσει στο να επέλθει μία αίσθηση ηρεμίας και ανακούφισης κατά την επιστροφή στο σπίτι.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι η ευαλωτότητα αφορά το σύνολο των ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένου των ανώτερων διοικητικών στελεχών αλλά και όσων ανήκουν στον υπόλοιπο υπαλληλικό κορμό. Με τον όρο ευαλωτότητα αναφερόμαστε στο σύνολο των εγγενών χαρακτηριστικών που ενυπάρχουν σε όλους τους ανθρώπους και διαφοροποιούνται ανάλογα με την προσωπικότητα και τα βιώματα του καθενός και τα οποία μπορούν να κινητοποιήσουν σε κρίσιμα σημεία της ζωής ενός ατόμου συμπτώματα ψυχοπαθολογίας.
