Οι 2 αυτοκτονίες της περασμένης εβδομάδας μέσα σε Καταστήματα Κράτησης (32χρονου στις φυλακές Νέας Αλικαρνασσού και 58χρονου στο Αστυνομικό Τμήμα Τρικάλων) αναδεικνύουν για ακόμη μία φορά την καταλυτική απουσία σαφών και αυτονόητων μέτρων, η ύπαρξη των οποίων θα μπορούσε να σώσει ζωές. Είναι γνωστό βιβλιογραφικά αλλά και εμπειρικά σε όσους εργάζονται, ή έρχονται σε επαφή με τους χώρους των καταστημάτων κράτησης ότι οι αυτοκαταστροφικού τύπου συμπεριφορές εμφανίζουν εξαιρετικά μεγαλύτερη συχνότητα σε πληθυσμούς κρατουμένων απ’ ότι στο γενικό πληθυσμό. Τα στοιχεία σχετικά με τις αυτοκτονίες στην χώρα μας είναι ελλιπή και υπολογίζεται ότι οι αυτοκτονίες είναι περισσότερες από αυτές που καταγράφονται. Τα περιστατικά που βλέπουν το φως της δημοσιότητας αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου και δεν περιλαμβάνουν τις απόπειρες αυτοκτονίες και τους αυτοτραυματισμούς κρατουμένων.
Το 90-95% των αυτοκτονιών εκδηλώνονται στο πλαίσιο κάποιας ψυχικής διαταραχής και ο επιπολασμός των ψυχικών διαταραχών είναι υψηλός εντός των καταστημάτων. Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των κρατουμένων νοσεί ενώ και ο ίδιος εγκλεισμός αποτελεί ένα ισχυρό πυροδοτικό παράγοντα εκδήλωσης ψυχικών διαταραχών και αυτοκτονικών συμπεριφορών. Το σωφρονιστικό προσωπικό που έρχεται συνεχόμενα σε επαφή με κρατούμενους και πολύ συχνά εκτελεί και χρέη ιατρονοσηλευτικού προσωπικού, δεν διαθέτει τις απαραίτητες γνώσεις για την αναγνώριση και αντιμετώπιση ψυχικά ασθενών και αυτοκτονικών ατόμων. Το περιβάλλον των καταστημάτων έτσι όπως είναι διαμορφωμένο και στελεχωμένο δεν μπορεί να έχει θεραπευτικές ιδιότητες για τα άτομα αυτά. Άτομα σε κρίση με ενεργό αυτοκτονικό ιδεασμό και κρατούμενοι/-ες με ενεργό ψυχοπαθολογία έχουν άμεση πρόσβαση σε ξυράφια, καλώδια, χλωρίνες κλπ.
Ταυτόχρονα, οι δομές για ψυχικά πάσχοντες παραβάτες είναι ανύπαρκτες. Το ψυχιατρικό νοσοκομείο του Κορυδαλλού δεν είναι δυνατόν να εξυπηρετήσει τις ανάγκες ενός εναλλασσόμενου πληθυσμού χιλιάδων κρατουμένων με αποτέλεσμα εντός των καταστημάτων σοβαρά ψυχικά πάσχοντες να στοιβάζονται μαζί με χρήστες ουσιών και υγιείς κρατούμενους.
Επιπλέον, δεν υπάρχει καμία μέριμνα για τη θεσμοθέτηση της αξιολόγησης της ψυχικής υγείας των ατόμων τη στιγμή της σύλληψης τους, πριν και κατά τη διάρκεια της εκδίκασης της υπόθεσης τους, κατά την είσοδο, παραμονή και έξοδο τους από την φυλακή. Δεν υπάρχει επίσης, ένα εθνικό σύστημα παρακολούθησης και υποστήριξης ώστε να γνωρίζουμε τι συμβαίνει στους ψυχικά πάσχοντες όταν αποφυλακίζονται. Τι ανάγκες έχουν; Πόσοι επιστρέφουν στην φυλακή και μετά από πόσο καιρό; Ακόμα και αν λάμβαναν ψυχιατρική και ψυχολογική παρακολούθηση όσο ήταν κρατούμενοι πώς γίνεται η διασύνδεση με άλλες υπηρεσίες στις οποίες μπορούν να απευθύνονται μετά την αποφυλάκιση;
Αξίζει να αναλογιστούμε το οικονομικό και ανθρώπινο κόστος καθώς και ποιόν/ποιους βαραίνει η ευθύνη για τους θανάτους εντός των φυλακών, τις απόπειρες αυτοκτονίας, τους αυτοτραυματισμούς, τις ψυχικές ασθένειες που δεν λαμβάνουν καμία φροντίδα, τις υποτροπές και την ανακύκλωση του πληθυσμού των κρατουμένων. Οι θάνατοι από αυτοκτονία και ο επιπολασμός των ψυχικών διαταραχών στα καταστήματα κράτησης καταδεικνύουν την αποτυχία του υφιστάμενου σωφρονιστικού συστήματος.
Η ΚΛΙΜΑΚΑ λειτουργεί από τον Ιανουάριο του 2011 Ιατρείο Τηλεψυχιατρικής στο Κατάστημα Κράτησης Γυναικών Ελεώνα Θηβών. Από την έναρξη της λειτουργίας του το ιατρείο Τηλεψυχιατρικής στο Κατάστημα Κράτησης Γυναικών Ελαιώνα Θηβών έχει δεχθεί πάνω από 2.500 επισκέψεις από περισσότερες από 900 κρατούμενες. Επιπρόσθετα, η ΚΛΙΜΑΚΑ υλοποιεί πρόγραμμα υποστήριξης αποφυλακισμένων και αποτελεί πλαίσιο παροχής κοινωφελούς εργασίας.
