Οι πανδημίες και η εξάπλωση τους έχουν διευκολυνθεί από τις παγκόσμιες αλλαγές στο κλίμα της γης και την αύξηση των μετακινήσεων.
Το COVID-19, η λοίμωξη που προκλήθηκε από τον κορωνοϊό ανιχνεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2019, πλήττει πλέον περισσότερες από 27 χώρες, δημιουργώντας ανησυχία, πανικό και αυξανόμενο άγχος σε άτομα που υπόκεινται στην (πραγματική ή αντιληπτή) απειλή του. Οι προφυλάξεις είναι απαραίτητες και ενδείκνυνται για την ασφάλεια και πρόληψη της περαιτέρω μετάδοσης.
Οι πανδημίες δεν είναι απλώς ένα ιατρικό φαινόμενο. Επηρεάζουν τα άτομα και την κοινωνία σε πολλά επίπεδα, προκαλώντας διάφορες διαταραχές. Το στίγμα και η ξενοφοβία αποτελούν δύο πτυχές της κοινωνικής επίπτωσης των πανδημιών.
Ο πανικός και το άγχος έχουν επίσης συνδεθεί με έξαρση ασθενειών. Καθώς οι ανησυχίες για την αντιληπτή απειλή μεγαλώνουν, οι άνθρωποι μπορούν να αρχίσουν να συλλέγουν (ή να συσσωρεύουν) μάσκες και άλλα ιατρικά εφόδια. Αυτό συχνά ακολουθείται από συμπεριφορές που σχετίζονται με άγχος, με διαταραχές του ύπνου κ.α.Τα άτομα με ψυχικές ασθένειες μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στον πανικό και την απειλή.
Οι χρόνιες παθήσεις, όπως η φυματίωση και ο ιός HIV και πολλές άλλες ,σχετίζονται με υψηλότερα επίπεδα ψυχικών διαταραχών σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Αν και οι επιδράσεις του κορονοϊού στην ψυχική υγεία δεν έχουν μελετηθεί συστηματικά, αναμένεται ότι το COVID-19 θα έχει ανατριχιαστικά αποτελέσματα, ειδικά με βάση τις τρέχουσες αντιδράσεις του κοινού. Οι ψυχίατροι μπορεί να βοηθήσουν τόσο τους ασθενείς όσο και την ευρύτερη κοινότητα να κατανοήσει τις πιθανές επιπτώσεις του ιού.
Στίγμα, ιατρική δυσπιστία και συνωμοσίες
Οι επιδημίες οδηγούν στον στιγματισμό των ατόμων που έχουν προσβληθεί καθώς και των επαγγελματιών υγείας. Με το COVID-19, οι άνδρες και γυναίκες ασιατικής καταγωγής, συγκεκριμένα οι Κινέζοι, είναι θύματα του κοινωνικού στιγματισμού και της ξενοφοβίας, με υψηλά επίπεδα διακρίσεων και διαδικτυακών απειλών.
Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες αντιδράσεις που έχουν σχέση με το στίγμα, αυτό συμβαίνει εξαιτίας περιορισμένων πληροφοριών, βιαστικών και μονοδιάστατων εκτιμήσεων και αμυντικής στάσης του γενικού πληθυσμού.
Είναι επιτακτική ανάγκη όλοι οι επαγγελματίες του τομέα της υγείας, ιδιαίτερα οι ψυχίατροι, να δρουν ως φωνή της λογικής και να βοηθήσουν στη διάδοση των κατάλληλων πληροφοριών που βασίζονται σε έγκυρα και αδιάσειστα στοιχεία.
Η «ιατρική δυσπιστία» αναφέρεται στην έλλειψη εμπιστοσύνης στην ιατρική περίθαλψη. Έχει συνδεθεί με μια ποικιλία ασθενειών και καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου, του αυτισμού και του HIV και πολλών άλλων .Κατά τη διάρκεια μίας μολυσματικής πανδημίας, πολλές φορές η ιατρική δυσπιστία έχει συνδεθεί με θεωρίες συνωμοσίας.
Η δυσπιστία στους ιατρικούς φορείς μπορεί να ενισχύσει το στίγμα και τις διακρίσεις και να οδηγήσει σε χαμηλότερη τήρηση των συστάσεων σε σχέση με την υγεία. Οι κλινικοί γιατροί πρέπει να διατηρήσουν μια επιστημονική γραμμή, βασισμένη σε γεγονότα.
Άγχος και νευρώσεις
Αναμένεται πως η απειλή λόγω μίας πανδημίας θα εκδηλωθεί ως άγχος και πανικός: ανησυχία για την μόλυνση, ανησυχία για του αρρώστους, ανησυχία για τα συμπτώματα κ.ο.κ.
Η απουσία θεραπείας για τον κορωνοϊό εύκολα επιδεινώνει το άγχος. Οι εμμονές μόλυνσης – ανεπιθύμητη, ενοχλητική ανησυχία ότι κάποιος είναι βρώμικος και χρειάζεται πλύσιμο, καθαρισμό ή αποστείρωση – είναι πολύ συχνές σε ασθενείς με ΙΨΔ. Οι αντιληπτές εμπειρίες (π.χ., η αίσθηση βρωμιάς στο δέρμα) θα ενισχύσουν τις εμμονές.
Οι επιπλοκές υπερβολικού καθαρισμού περιλαμβάνουν ξηρό δέρμα (που μπορεί να οδηγήσει σε επιθετικές λοιμώξεις) και δερματίτιδα. Ομοίως, η υπερβολική χρήση τοξικών προμηθειών καθαρισμού μπορεί να οδηγήσει σε αναπνευστικά προβλήματα.
Ψυχωτικές διαταραχές: ακραία ιατρική δυσπιστία;
Τα πιο εντυπωσιακά (και ίσως και τα πιο ενδιαφέροντα) παραδείγματα ιατρικών θεωριών συνωμοσίας αφορούν ασθενείς με ψυχωσικές διαταραχές. Συνήθως, η επανειλημμένη έκθεση σε ένα ανησυχητικό γεγονός (σε αυτή την περίπτωση, εξάπλωση του κορονοϊού), σε συνδυασμό με τη δυσπιστία απέναντι στην κυβέρνηση και το σύστημα, καθώς και την ίδια την αδιαθεσία του σώματος μπορεί να οδηγήσει σε παραλήρημα.
Αυτό που ρίχνει λάδι στη φωτιά είναι συζητήσεις σχετικά με θεωρίες συνωμοσίας σε σχέση με το ξέσπασμα ασθενειών όπως το HIV και το Ebola. Η έλλειψη γνώσεων σχετικά με τις επιδημίες, η αύξηση των ζώο- νοσογόνων λοιμώξεων και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής μπορεί να επηρεάσουν τους ασθενείς καθώς και να μπερδέψουν ένα γενικά υγιές άτομο.
Μεταξύ της ψύχωσης και της εμμονής βρίσκεται η παραληρηματική παρασίτωση, συχνά αναφερόμενη και ως μονοσυμπτωματική υποχονδριακή ψύχωση.
Ουσιαστικά ο ασθενής πιστεύει πως έχει μολυνθεί από έναν οργανισμό που δε μπορεί να ανιχνευθεί και να θεραπευτεί με αποτέλεσμα να του προκαλεί συνεχή ταλαιπωρία. Αυτό το σύνδρομο περιγράφηκε ήδη από το 1636 από τον Sir Thomas Browne, ο οποίος την χαρακτήρισε ως ασθένεια Morgellons. Ένα κλινικό χαρακτηριστικό της παραληρητικής προσβολής είναι η εμφάνισή της σε πολλά μέλη της οικογένειας (π.χ., folie a deux).
Είναι πιθανό ότι μπορεί να παρουσιαστούν αυξημένα περιστατικά, καθώς όλο και περισσότερα άτομα επικεντρώνονται σε υπερβολικές, αβάσιμες διαγνώσεις λοιμώξεων που βασίζονται σε εύκολη πρόσβαση και διαδικτυακή διάγνωση.
Συμπεράσματα
Η σημερινή κατάσταση λόγω του COVID-19 προωθεί το φόβο σε κοινωνικό επίπεδο. Σε ατομικό επίπεδο, μπορεί να επιδεινώσει το άγχος και συμπτώματα που μοιάζουν με ψύχωση και να οδηγήσει σε άλλα ψυχικά ζητήματα (π.χ. προβλήματα διάθεσης, προβλήματα ύπνου, συμπεριφορές που μοιάζουν με φοβία, συμπτώματα που μοιάζουν με πανικό).
Καλούμε τους συναδέλφους μας να μεταδώσουν τις πρακτικές ελέγχου σε σχέση με τις λοιμώξεις και να βοηθήσουν τις κοινότητες να διατηρήσουν πολιτισμένη, ευγενική και ορθολογική επικοινωνία. Η έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία μπορεί να βοηθήσει τον οποιονδήποτε ασθενή σε αρχικά στάδια της οποιασδήποτε ασθένειας.
