Η αυτοκτονία αποτελεί σύνθετο φαινόμενο με βιολογικές, ψυχολογικές, κοινωνικές και πολιτισμικές διαστάσεις. Στην Ελλάδα, τα δεδομένα του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών της ΚΛΙΜΑΚΑ καταδεικνύουν τη σταθερή παρουσία του ζητήματος με 500 με 600 επίσημους καταγεγραμμένους θανάτους ετησίως. Η ανάγκη για ολοκληρωμένες παρεμβάσεις είναι επιτακτική. Στο πλαίσιο αυτό, η ψυχοεκπαίδευση συνιστά έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες πρόληψης, έγκαιρης παρέμβασης και υποστήριξης των ευάλωτων ατόμων και του οικείου περιβάλλοντός τους καθώς και των ατόμων που έχουν χάσει κάποιο αγαπημένο πρόσωπο που αυτοκτόνησε.
Η ψυχοεκπαίδευση, με απλά λόγια, αφορά τη συστηματική ενημέρωση και εκπαίδευση του ατόμου και του περιβάλλοντός του γύρω από την αυτοκτονία και την ψυχική ασθένεια, τους παράγοντες κινδύνου και προστατευτικούς καθώς και στρατηγικές διαχείρισης αυτοκτονικών κρίσεων. Η ενημέρωση αυτή αποτελεί μια από τις πιο ουσιαστικές παρεμβάσεις στην πρόληψη της αυτοκτονίας, καθώς ενδυναμώνει το άτομο να κατανοήσει την ευαλωτότητά του και να αναζητήσει έγκαιρα βοήθεια όταν αυτή η ανάγκη προκύψει.
Σε επίπεδο παρέμβασης και θεραπευτικής αντιμετώπισης, η ψυχοεκπαίδευση προς άτομα που εκδηλώνουν αυτοκτονικότητα έχει καθοριστική σημασία. Η κατανόηση της φύσης των σκέψεων και συναισθημάτων τους, η ενημέρωση για τους διαθέσιμους τρόπους υποστήριξης και η ανάπτυξη δεξιοτήτων αντιμετώπισης αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας. Στην ΚΛΙΜΑΚΑ, η ενημέρωση αυτή εντάσσεται στην κλινική πράξη και συνοδεύει τις παρεμβάσεις σε κρίση, ενισχύοντας τη συνεργασία με τον θεραπευόμενο και αυξάνοντας την πιθανότητα συνέχισης στη θεραπεία.
Εξίσου σημαντική είναι η ψυχοεκπαίδευση σε επίπεδο παρέμβασης μετά την αυτοκτονία (postvention), δηλαδή για τα άτομα που έχουν χάσει κάποιον από αυτοκτονία. Οι επιζώντες συχνά βιώνουν ενοχή, θυμό, ντροπή και κοινωνική απομόνωση. Οργανωμένα ψυχοεκπαιδευτικά προγράμματα, όπως αυτά που αναπτύσσονται από την ΚΛΙΜΑΚΑ, συμβάλλουν στη μείωση του στίγματος, στην κατανόηση των αντιδράσεων πένθους και στην ενίσχυση της κοινωνικής υποστήριξης. Παράλληλα, διευκολύνουν την πρόληψη μελλοντικού κινδύνου, δεδομένου ότι οι επιζώντες αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου για αυτοκτονία.
Σε επίπεδο πρόληψης στον γενικό πληθυσμό, η ψυχοεκπαίδευση συμβάλλει στην αύξηση της ευαισθητοποίησης γύρω από την αυτοκτονία. Έρευνες δείχνουν ότι ακόμη και σύντομες παρεμβάσεις — όπως η παροχή ενημερωτικού υλικού — βελτιώνουν την κατανόηση του ζητήματος, καταρρίπτουν μύθους και μειώνουν την παραπληροφόρηση. Η ενίσχυση της γνώσης αυτής διευκολύνει την έγκαιρη αναγνώριση προειδοποιητικών ενδείξεων και ενθαρρύνει την αναζήτηση βοήθειας.
Η ψυχοεκπαίδευση, αν και δεν επαρκεί από μόνη της για την εξάλειψη του ζητήματος της αυτοκτονίας, ωστόσο αποτελεί θεμελιώδη διάσταση κάθε στρατηγικής πρόληψης της. Η ΚΛΙΜΑΚΑ διαδραματίζει κομβικό ρόλο στην υλοποίηση ψυχοεκπαιδευτικών παρεμβάσεων που καλύπτουν όλο το φάσμα: από την ενημέρωση της κοινότητας και του γενικού πληθυσμού μέχρι την κλινική πράξη και την υποστήριξη των επιζώντων. Η πρόσβαση του ατόμου σε αξιόπιστη πληροφόρηση για την ψυχική του υγεία αποτελεί αναγκαία και υψηλής αποτελεσματικότητας παρέμβαση για τη μείωση του κινδύνου αυτοκτονίας.
