Ο πρόσφατος θάνατος ενός 22χρονου άνδρα στην Κόρινθο, ο οποίος εξακολουθεί να περιγράφεται ως αδιευκρίνιστος και του οποίου τα αίτια δεν έχουν ακόμη καταστεί σαφή, αναδεικνύει με σαφήνεια το θεσμικό κενό που επικρατεί στην Ελλάδα ως προς τη συστηματική διερεύνηση περιστατικών αιφνίδιων θανάτων, τα οποία σε σημαντικό ποσοστό οφείλονται σε αυτοκτονία. Η απουσία μιας συγκροτημένης, διεπιστημονικής προσέγγισης που να περιλαμβάνει τη μεθοδολογία της ψυχολογικής αυτοψίας στερεί όχι μόνο από την οικογένεια και το άμεσο περιβάλλον του εκλιπόντος τη δυνατότητα κατανόησης των συνθηκών του θανάτου, αλλά και από την Πολιτεία τα αναγκαία δεδομένα για την πρόληψη παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον.
Η ψυχολογική αυτοψία, ως ερευνητική και κλινική μέθοδος, επιτρέπει τη συστηματική διερεύνηση των ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων που σχετίζονται με τον θάνατο ενός ατόμου, σε περιπτώσεις αιφνίδιων ή βίαιων θανάτων, μέσω της συλλογής πληροφοριών από πολλαπλές πηγές – όπως συγγενείς, φίλοι, επαγγελματίες ψυχικής υγείας, καθώς και ιατρικά και δικαστικά αρχεία. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται διεθνώς εδώ και δεκαετίες, τόσο για ερευνητικούς σκοπούς όσο και στο πλαίσιο της δημόσιας υγείας, ιδίως σε περιπτώσεις αυτοκτονίας ή ύποπτης αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς. Παρά την επιστημονικά τεκμηριωμένη αξία της, η Ελλάδα εξακολουθεί να μην διαθέτει θεσμοθετημένο μηχανισμό για την εφαρμογή της.
Στην περίπτωση του 22χρονου άνδρα στην Κόρινθο, μια ομάδα επαγγελματιών με εξειδίκευση στην ψυχολογική αυτοψία θα μπορούσε να έχει ενεργοποιηθεί ήδη από τα πρώτα στάδια της υπόθεσης, με σκοπό τη συστηματική καταγραφή και ανάλυση του ατομικού και οικογενειακού ιστορικού, την αποτύπωση παραγόντων κινδύνου και την κατανόηση των ψυχοπιεστικών συνθηκών που ενδεχομένως βίωνε ο εκλιπών.
Το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ, αξιοποιώντας εμπειρία άνω των δεκαπέντε ετών, εφαρμόζει τη μέθοδο της ψυχολογικής αυτοψίας ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την κατανόηση της αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς. Η εν λόγω προσέγγιση δεν στοχεύει στη δικανική ερμηνεία των συνθηκών του θανάτου, αλλά στην αποκατάσταση νοήματος για τους οικείους, την υποστήριξη της διεργασίας πένθους και, κυρίως, στη συγκέντρωση αξιόπιστων δεδομένων που μπορούν να αξιοποιηθούν σε επίπεδο δημόσιας υγείας και στον σχεδιασμό πολιτικών πρόληψης.
Η θεσμική ενσωμάτωση της ψυχολογικής αυτοψίας σε περιπτώσεις αιφνίδιων ή ανεξιχνίαστων θανάτων συνιστά κρίσιμη προτεραιότητα για κάθε σύγχρονο κράτος που αντιμετωπίζει την αυτοκτονία ως αποτρέψιμο φαινόμενο. Αποτελεί σταθερή θέση της ΚΛΙΜΑΚΑ ότι η μέθοδος αυτή πρέπει να αποτελεί βασικό πυλώνα της Εθνικής Στρατηγικής για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, η οποία στην Ελλάδα παραμένει, δυστυχώς, σε εκκρεμότητα. Η ενσωμάτωσή της θα προσέφερε, πέρα από τη θεραπευτική και υποστηρικτική της διάσταση, ένα ουσιαστικό εργαλείο επιδημιολογικής παρακολούθησης, αναγνώρισης προτύπων κινδύνου και σχεδιασμού στοχευμένων παρεμβάσεων σε κοινότητες και πληθυσμούς υψηλής ευαλωτότητας.
Η καθυστέρηση στην κάλυψη τέτοιων θεσμικών κενών αφήνει την επιστημονική κοινότητα χωρίς επαρκή δεδομένα, τις οικογένειες χωρίς απαντήσεις και την κοινωνία χωρίς αποτελεσματικά εργαλεία πρόληψης. Ο θάνατος του 22χρονου στην Κόρινθο δεν αποτελεί ένα μεμονωμένο τραγικό περιστατικό. Η θεσμική ενσωμάτωση της μεθόδου της ψυχολογικής αυτοψίας –π.χ. στο πλαίσιο των ιατροδικαστικών υπηρεσιών και της διερεύνησης αιφνίδιων ή αδιευκρίνιστων θανάτων– αποτελεί αναγκαίο βήμα για την κατανόηση των πολυπαραγοντικών αιτίων της αυτοκτονίας και την ανάπτυξη στοχευμένων παρεμβάσεων δημόσιας υγείας.
Το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ, με πολυετή εμπειρία στην εφαρμογή της ψυχολογικής αυτοψίας, παραμένει στη διάθεση των αρμόδιων αρχών και θεσμών για την υποστήριξη της καθιέρωσης ενός τέτοιου μηχανισμού, στο πλαίσιο μιας συνολικής εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη της αυτοκτονίας.
