Με αφορμή τις δύο πρόσφατες αυτοκτονίες που σημειώθηκαν σε σταθμούς Μέσων Μαζικής Μεταφοράς – μία στον σταθμό του ΗΣΑΠ στον Άγιο Ελευθέριο και μία στον σταθμό του Μετρό της Εθνικής Άμυνας – το ζήτημα της πρόληψης αυτοκτονιών στους χώρους αυτούς επανέρχεται με ιδιαίτερη και κρίσιμη βαρύτητα.
Η αυτοκτονία μέσω πτώσης στις σιδηροδρομικές γραμμές αποτελεί μία από τις πλέον τραγικές και βίαιες μεθόδους, με σοβαρές συνέπειες τόσο για τα θύματα όσο και για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών της ΚΛΙΜΑΚΑ, τουλάχιστον 60 περιστατικά αυτοκτονιών έχουν καταγραφεί εντός Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, ενώ δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα στοιχεία για τις πολυάριθμες απόπειρες αυτοκτονίας που έχουν πραγματοποιηθεί ανά καιρούς στις συγκεκριμένες τοποθεσίες. Σύμφωνα με δεδομένα της παγκόσμιας βιβλιογραφίας καθώς και της κλινικής εμπειρίας της επιστημονικής ομάδας του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας οι άνθρωποι που επιλέγουν αυτή την μέθοδο είναι πιο πιθανό να πάσχουν από κάποια ψυχική διαταραχή και να έχουν επισκεφθεί μέσα στον τελευταίο χρόνο κάποιον επαγγελματία υγείας ή επαγγελματία ψυχικής υγείας. Σημαντικό ρόλο παίζει η εγγύτητα της τοποθεσίας (εάν δηλαδή ο αυτόχειρας είχε πρόσβαση σε κάποιον σιδηροδρομικό σταθμό κοντά στον τόπο κατοικίας του ή στην κλινική που νοσηλευόταν). Ακόμη, σε πολλές περιπτώσεις, η απόπειρα αυτοκτονίας εντός του σιδηροδρομικού δικτύου φαίνεται πολλές φορές να είναι αποτέλεσμα ενός προσχεδιασμένου σχεδίου παρά μιας παρορμητικής απόφασης.
Γνωρίζουμε από εξυπηρετούμενους των υπηρεσιών του Κέντρου Ημέρας και των καλούντων στην 24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018 ότι η συγκεκριμένη μέθοδος αντανακλά ισχυρότερη πρόθεση θανάτου λόγω του θεωρούμενου υψηλού ποσοστού θνησιμότητας. Πιο συγκεκριμένα, το 25% των ατόμων που κάλεσαν στο 1018 εντός του έτους 2022 είχαν πρόθεση να βάλουν τέλος στην ζωή τους μέσω της πτώσης από ύψος και πιο συγκεκριμένα το 5% ανάφερε ότι σκέφτηκε να βάλει τέλος στην ζωή του σε κάποιον σιδηροδρομικό σταθμό της Αθήνας.
Εκτός από το ανυπολόγιστο ανθρώπινο κόστος, τα συμβάντα αυτά προκαλούν σοβαρό ψυχικό αντίκτυπο στους οδηγούς των συρμών, στους εργαζόμενους των σταθμών και στους επιβαίνοντες. Έρευνες από τη Γερμανία καταδεικνύουν ότι ένας στους τρεις οδηγούς που εμπλέκονται σε τέτοια περιστατικά εμφανίζει συμπτώματα μετατραυματικής διαταραχής στρες, υπογραμμίζοντας την ανάγκη πρόληψης.
Η αυξανόμενη συχνότητα τέτοιων περιστατικών απαιτεί άμεση και στοχευμένη δράση από τους αρμόδιους φορείς. Ένα πρώτο βήμα αποτελεί η υιοθέτηση φυσικών μέτρων αποτροπής, όπως η εγκατάσταση συστημάτων θυρών στις αποβάθρες, μέτρο που έχει ενταχθεί στην λειτουργία του Μετρό της Θεσσαλονίκης αλλά παραμένει ανύπαρκτο στο Μετρό της Αθήνας και στους αντίστοιχουυς σιδηροδρομικούς σταθμούς. Επιπλέον, η τοποθέτηση πινακίδων που προωθούν γραμμές βοήθειας, όπως η 24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018, η εγκατάσταση πλεγμάτων που αποτρέπουν την πρόσβαση στις γραμμές, η αύξηση του φωτισμού ή η χρήση blue light, αποτελούν δοκιμασμένες παρεμβάσεις με θετικά αποτελέσματα.
Πέρα από τα φυσικά εμπόδια, εξίσου σημαντική είναι η παρουσία εκπαιδευμένου προσωπικού ασφαλείας στους σταθμούς, που μπορεί να αναγνωρίσει και να παρέμβει έγκαιρα σε περιπτώσεις ατόμων που βρίσκονται σε κίνδυνο. Παράλληλα, η μείωση της ταχύτητας των συρμών κατά την είσοδο στους σταθμούς μπορεί να περιορίσει τις πιθανότητες θανατηφόρων περιστατικών, χωρίς να προκαλέσει σημαντικές καθυστερήσεις. Η ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σημασία της έγκαιρης αναγνώρισης και παρέμβασης σε άτομα που παρουσιάζουν ύποπτη συμπεριφορά, όπως άσκοπος βηματισμός στις αποβάθρες ή παρατεταμένη αναμονή χωρίς λόγο, μπορεί επίσης να συμβάλει καθοριστικά στην πρόληψη.
Η αυτοκτονία στους σταθμούς μέσων σταθερής τροχιάς δεν είναι ένα ζήτημα που αφορά μόνο τις αρμόδιες αρχές, αλλά μια συλλογική πρόκληση που απαιτεί τη συμμετοχή ολόκληρης της κοινωνίας. Η εφαρμογή χαμηλού κόστους αλλά υψηλής αποτελεσματικότητας μέτρων και η ανάπτυξη μιας εθνικής στρατηγικής πρόληψης αποτελούν κρίσιμα βήματα για την αποτροπή της απώλειας ανθρώπινων ζωών. Η καθυστέρηση στη λήψη αυτών των μέτρων ισοδυναμεί με απώλειες που βαραίνουν την κοινωνία μας συνολικά, καθιστώντας την άμεση δράση ζήτημα επείγουσας προτεραιότητας.
————————————————————————–
Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας
Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών, ΚΛΙΜΑΚΑ
Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018
Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας
Ευμολπιδών 30-32, Κεραμεικός
Τηλ. 210-3417160-3
help@suicide-help.gr
www.suicide-help.gr www.klimaka.org.gr
ΚΛΙΜΑΚΑ_ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΕΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ – ΕΚΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΑΜΕΣΗ ΛΗΨΗ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ
