Τα άτομα με διαταραχή αποθησαύρισης έχουν επίμονη δυσκολία να απαλλαγούν ή να αποχωριστούν τα υπάρχοντά τους, λόγω της ανάγκης που νιώθουν, να τα σώσουν. Τα αντικείμενα αυτά μπορεί, να έχουν μικρή ή καθόλου χρηματική αξία.
Οι προσπάθειες αποχωρισμού από τα υπάρχοντα δημιουργούν σημαντική αγωνία και οδηγούν στο τέλος, πάντα, σε αποφάσεις για τη διάσωσή τους. Η ακαταστασία που προκύπτει διαταράσσει την ικανότητα χρήσης χώρων διαβίωσης (American Psychiatric Association, 2013).
Η αποθησαύριση δεν είναι το ίδιο με τη συλλογή. Οι συλλέκτες συνήθως αποκτούν περιουσιακά στοιχεία με οργανωμένο, σκόπιμο και στοχευμένο τρόπο. Μόλις αποκτηθούν τα στοιχεία αφαιρούνται από την κανονική χρήση, αλλά υπόκεινται σε οργάνωση, θαυμασμό και εμφάνιση σε άλλους/ες. Η απόκτηση αντικειμένων σε άτομα που αποθησαυρίζουν είναι σε μεγάλο βαθμό παρορμητική και με μικρό ενεργό σχεδιασμό. Τα αντικείμενα που αποκτώνται από άτομα με αποθησαύριση δεν έχουν σταθερό θέμα, ενώ αυτά των συλλεκτών εστιάζονται στενά σε έναν συγκεκριμένο τομέα. Σε αντίθεση με την οργάνωση και την επίδειξη των περιουσιακών στοιχείων που παρατηρούνται στη συλλογή, η αποδιοργανωμένη και χαοτική ακαταστασία είναι χαρακτηριστικό της διαταραχής αποθησαύρισης.
Ο συνολικός επιπολασμός της διαταραχής αποθησαύρισης είναι περίπου 2,6%, με υψηλότερα ποσοστά για άτομα άνω των 60 ετών και άτομα με άλλες ψυχιατρικές διαγνώσεις, ιδιαίτερα άγχος και κατάθλιψη. Η επικράτηση και τα χαρακτηριστικά της αποθησαύρισης φαίνεται, να είναι παρόμοια μεταξύ των χωρών και των πολιτισμών. Το μεγαλύτερο μέρος των ερευνητικών δεδομένων υποδηλώνει, ότι η αποθησαύριση συμβαίνει με την ίδια συχνότητα σε άνδρες και γυναίκες. Η συγκεκριμένη συμπεριφορά ξεκινά σχετικά νωρίς στη ζωή και αυξάνεται σε σοβαρότητα με κάθε δεκαετία.
Συνέπειες
Η διαταραχή αποθησαύρισης μπορεί, να προκαλέσει προβλήματα στις σχέσεις, τις κοινωνικές και εργασιακές δραστηριότητες και άλλους σημαντικούς τομείς λειτουργίας. Οι πιθανές συνέπειες της σοβαρής μορφής αποθησαύρισης περιλαμβάνουν ανησυχίες για την υγεία και την ασφάλεια, όπως κίνδυνοι πυρκαγιάς και παραβιάσεις του κώδικα υγιεινής. Μπορεί επίσης, να οδηγήσει σε οικογενειακή πίεση και συγκρούσεις, απομόνωση και μοναξιά, απροθυμία να μπει κάποιος/α άλλος/η στο σπίτι και αδυναμία εκτέλεσης καθημερινών εργασιών, όπως το μαγείρεμα και το μπάνιο στο σπίτι.
Διάγνωση
Τα συμπτώματα για μια διάγνωση αποθησαύρισης περιλαμβάνουν:
- Επίμονη δυσκολία απόρριψης ή αποχωρισμού περιουσιακών στοιχείων, ανεξάρτητα από την πραγματική τους αξία. (αυτή η δυσκολία οφείλεται στην ανάγκη αποθήκευσης των αντικειμένων και στην αγωνία που σχετίζεται με την απόρριψή τους).
- Η δυσκολία απόρριψης των ιδιοκτησιών έχει ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση περιουσιακών στοιχείων που συνωστίζονται και καταλαμβάνουν χαοτικά τους ενεργούς χώρους διαβίωσης και θέτουν σε κίνδυνο τη χρήση για την οποία, πραγματικά, προορίζονται. Εάν οι χώροι διαβίωσης είναι ακατάστατοι, σύμφωνα με τους πάσχοντες/ουσες αυτό οφείλεται μόνο σε παρεμβάσεις τρίτων (π.χ. μέλη της οικογένειας, καθαρίστριες ή αρχές).
- Η συσσώρευση προκαλεί μεγάλη αγωνία ή προβλήματα σε κοινωνικούς, εργασιακούς ή άλλους σημαντικούς τομείς λειτουργιών (συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για τον εαυτό και τα άλλα άτομα).
Μια αξιολόγηση για αποθησαύριση μπορεί να περιλαμβάνει ερωτήσεις όπως:
- Δυσκολεύεστε να αποχωριστείτε τα υπάρχοντά σας (όπως απόρριψη, ανακύκλωση, πώληση ή δωρεά);
- Λόγω της ακαταστασίας ή του αριθμού των υπαρχόντων, πόσο δύσκολο είναι να χρησιμοποιήσετε τα δωμάτια και τις επιφάνειες στο σπίτι σας;
- Σε ποιο βαθμό η αποθησαύριση, η αποταμίευση, η απόκτηση και η ακαταστασία επηρεάζουν την καθημερινή σας λειτουργία;
- Πόσο επηρεάζουν αυτά τα συμπτώματα το σχολείο, την εργασία ή την κοινωνική ή οικογενειακή σας ζωή;
- Πόση αγωνία σας προκαλούν αυτά τα συμπτώματα;
Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας μπορούν, επίσης, να ζητήσουν άδεια να μιλήσουν με φίλους και συγγενείς για να βοηθήσουν στη διάγνωση ή να χρησιμοποιήσουν ερωτηματολόγια (κλίμακες αξιολόγησης) για να βοηθήσουν στην αξιολόγηση του επιπέδου λειτουργικότητας.
Μερικά άτομα με διαταραχή αποθησαύρισης μπορεί, να αναγνωρίζουν, ότι έχουν πρόβλημα με τη συσσώρευση περιουσιακών στοιχείων. Πολλοί/λλές, ωστόσο, μπορεί, να μην εντοπίζουν το πρόβλημα.
Η τάση για υπερβολική κτήση αντικειμένων εμφανίζεται στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων και – αν και δεν αποτελεί βασικό διαγνωστικό χαρακτηριστικό – θα πρέπει να παρακολουθείται προσεκτικά. Εκτός από τα βασικά χαρακτηριστικά της δυσκολίας απόρριψης και της ακαταστασίας, πολλά άτομα με διαταραχή αποθησαύρισης έχουν επίσης προβλήματα όπως αναποφασιστικότητα, τελειομανία, αναβλητικότητα, αποδιοργάνωση και περισπασμό. Αυτά τα συσχετισμένα χαρακτηριστικά μπορούν, να συμβάλουν σε μεγάλο βαθμό στα προβλήματα λειτουργίας τους και στη συνολική σοβαρότητα της κάθε περίπτωσης.
Επίσης, η αποθησαύριση ζώων μπορεί, να σχηματίσει έναν ειδικό τύπο διαταραχής και περιλαμβάνει ένα άτομο που αποκτά μεγάλους αριθμούς (δεκάδες ή και εκατοντάδες) ζώα. Τα ζώα μπορεί να φυλάσσονται σε ακατάλληλο χώρο, δημιουργώντας ενδεχομένως ανθυγιεινές, μη ασφαλείς συνθήκες για τα ζώα. Οι άνθρωποι που αποθησαυρίζουν ζώα δείχνουν συνήθως περιορισμένη γνώση, σχετικά με το πρόβλημα.
Αξίζει, να σημειωθεί, ότι πολλά άτομα με διαταραχή αποθησαύρισης εμφανίζουν, επίσης, άλλες ψυχικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας ή κατάχρηση αλκοόλ.
Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητο, όταν μια κατάσταση αποτελεί τροχοπέδη για την καθημερινότητα και τη ζωή του ατόμου, ακόμη και όταν ο/η ίδιος/α δεν μπορεί, να αντιληφθεί το πρόβλημα, να προτείνεται η άμεση επικοινωνία με έναν/μια επαγγελματία ψυχικής υγείας, για να ληφθεί η απαραίτητη θεραπεία και στήριξη.
Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018
Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας
Δεκελέων 50, Κεραμεικός
Τηλ. 210-3417160-3
help@suicide-help.gr
www.suicide-help.gr www.klimaka.org.gr
