Το τελευταίο χρονικό διάστημα πληθαίνουν οι αναφορές των μέσων ενημέρωσης για βίαια περιστατικά, όπου εμπλέκονται πάσχοντες/ουσες από ψυχικές ασθένειες, στις οποίες, δυστυχώς, παρατηρείται η τάση, να τονίζεται μια υποτιθέμενη σύνδεση μεταξύ βίας και ψυχικής ασθένειας. Οι ειδήσεις υποδηλώνουν τακτικά, ότι υπάρχει ισχυρή σύνδεση μεταξύ ψυχικής ασθένειας και εγκλήματος. Όμως η πλειοψηφία των ανθρώπων που είναι βίαιοι δεν πάσχουν από ψυχικές ασθένειες. Στην πραγματικότητα, τα άτομα με ψυχική ασθένεια είναι πιο πιθανό να είναι τα θύματα, παρά οι δράστες/ιδες της βίας.
Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει, ότι η κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών υπερτερεί κατά πολύ των ψυχικών ασθενειών όσον αφορά τη συμβολή στη βία. Μια ανασκόπηση επιστημονικών άρθρων του Health Canada διαπίστωσε, ότι ο ισχυρότερος προγνωστικός παράγοντας της βίας και της εγκληματικής συμπεριφοράς δεν είναι η σοβαρή ψυχική ασθένεια, αλλά το παρελθόν της βίας και της εγκληματικότητας.
Η αναμόρφωση των πεποιθήσεων δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αλλά είναι σημαντικό να διορθωθούν οι παραπλανητικές πληροφορίες σχετικά με αυτό το ζήτημα, επειδή οδηγεί στη διαιώνιση στρεβλών πεποιθήσεων και επηρεάζει αρνητικά τη ζωή των ατόμων με ψυχικές ασθένειες αλλά και την κοινωνία μας στο σύνολό της. Η εκμάθηση των γεγονότων για τη βία και τις ψυχικές ασθένειες είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα για την οικοδόμηση ρεαλιστικών στάσεων, σχετικά με αυτό το περίπλοκο ζήτημα.
Η ψυχική ασθένεια προκαλεί βία;
Η ψυχική ασθένεια δεν παίζει κανένα ρόλο στην πλειονότητα των βίαιων εγκλημάτων που διαπράττονται στην κοινωνία μας. Η υπόθεση, ότι οποιαδήποτε ψυχική ασθένεια φέρει μαζί της μια, σχεδόν βέβαιη, πιθανότητα βίας έχει αποδειχθεί εσφαλμένη σε πολλές μελέτες.
Η τρέχουσα έρευνα δείχνει ότι τα άτομα με σοβαρές ψυχικές ασθένειες έχουν 2,5 φορές περισσότερες πιθανότητες, να πέσουν θύματα βίας από άλλα μέλη της κοινωνίας. Αυτό συμβαίνει συχνότερα όταν υπάρχουν παράγοντες όπως η φτώχεια, η περιθωριοποίηση και η χρήση ουσιών. Οποιοσδήποτε από αυτούς τους παράγοντες καθιστά ένα άτομο με ψυχική ασθένεια πιο ευάλωτο στην επίθεση και την πιθανότητα να γίνει βίαιο ως απάντηση.
Το μοτίβο της βίας είναι εντυπωσιακά παρόμοιο είτε ένα άτομο πάσχει από ψυχική ασθένεια είτε όχι. Τα άτομα με ψυχική ασθένεια, για παράδειγμα, δεν έχουν περισσότερες πιθανότητες από οποιονδήποτε άλλον να βλάψουν αγνώστους. Η βίαιη συμπεριφορά από οποιονδήποτε απευθύνεται γενικά στην οικογένεια και τους φίλους και όχι σε αγνώστους, και συμβαίνει στο σπίτι και όχι σε δημόσιους χώρους και αυτό, όταν οι ασθενείς δε λαμβάνουν την απαραίτητη θεραπεία και στήριξη.
Παράγοντες που επηρεάζουν τη βία
Οι συνθήκες που αυξάνουν τον κίνδυνο βίας είναι οι ίδιες είτε πάσχει ένα άτομο από ψυχική ασθένεια είτε όχι. Σε όλη την κοινωνία μας, η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών είναι οι κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στη βίαιη συμπεριφορά.
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι το βίαιο υπόβαθρο. Τα άτομα που πάσχουν από ψύχωση ή νευρολογική αναπηρία που ζουν σε ένα αγχωτικό, απρόβλεπτο περιβάλλον με ελάχιστη υποστήριξη από την οικογένεια ή την κοινότητα μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για βίαιη συμπεριφορά. Ο κίνδυνος για οικογενειακή βία σχετίζεται, μεταξύ άλλων παραγόντων, με τη χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση, το κοινωνικό άγχος, την κοινωνική απομόνωση, την κακή αυτοεκτίμηση και τα προβλήματα προσωπικότητας.
Μπορεί η κατάλληλη θεραπεία, πραγματικά, να βοηθήσει;
Στην ΚΛΙΜΑΚΑ και το Κέντρο για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας γνωρίζουμε από την κλινική και επιστημονική μας εμπειρία, ότι τα άτομα με ψυχικές ασθένειες που λαμβάνουν υποστήριξη από επαγγελματίες ψυχικής υγείας είναι σχεδόν απίθανο, να γίνουν πιο βίαια από ότι και ο γενικός πληθυσμός. Η σταθερή παρακολούθηση και στοχευμένη θεραπευτική υποστήριξη από επαγγελματίες ψυχικής υγείας είναι σημαντικός παράγοντας για τη μείωση της πιθανότητας βίας. Δυστυχώς, η εσφαλμένη αντίληψη των ψυχικά ασθενών ως επικίνδυνων τείνει, να μειώνει σημαντικά την υποστήριξη για κοινωνικές και κοινοτικές υπηρεσίες. Το στίγμα επηρεάζει, επίσης, την προθυμία των ανθρώπων να αλληλεπιδράσουν με άτομα με ψυχικές ασθένειες στο χώρο εργασίας και όχι μόνο. Ταυτόχρονα, αυτή η εσφαλμένη υπόθεση οδηγεί στη μεγαλύτερη αποδοχή από το κοινό της χρήσης νόμιμων μέσων για τη δέσμευση ατόμων με ψυχική ασθένεια, εάν εκλαμβάνονται ως απειλή για τους άλλους.
Τι μπορώ να κάνω;
Η εσφαλμένη αντίληψη που συνδέει τη βία και την ψυχική υγεία βασίζεται στον φόβο για το άγνωστο και το απρόβλεπτο. Μαθαίνοντας τα γεγονότα, οι φίλοι, τα μέλη της οικογένειας και οι συνάδελφοι μπορούν να υποστηρίξουν άτομα που γνωρίζουν και πάσχουν από ψυχική ασθένεια. Η διευκρίνιση και η κατανόηση μπορούν να προκύψουν, εάν βάλουμε όλα τα γεγονότα στο παρακάτω ξεκάθαρο πλαίσιο: η πλειοψηφία των ανθρώπων που είναι βίαιοι δεν πάσχουν από ψυχικές ασθένειες. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, τα άτομα με ψυχική ασθένεια είναι πιο πιθανό να είναι θύματα παρά δράστες/ιδες βίας.
Η σωστή ενημέρωση σχετικά με την ψυχική υγεία και η άμεση επικοινωνία με έναν/μια επαγγελματία ψυχικής υγείας αποτελούν τα πρώτα βασικά βήματα, στο δρόμο προς μια στοχευμένη στήριξη αλλά και στην κατάρριψη του στίγματος.
Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018
Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας
Δεκελέων 50, Κεραμεικός
Τηλ. 210-3417160-3
help@suicide-help.gr
www.suicide-help.gr www.klimaka.org.gr
