Στην ψυχιατρική, ο όρος “επιγενετική” αναφέρεται σε έναν τρόπο μετάδοσης συγκεκριμένων ψυχολογικών και συμπεριφορικών χαρακτηριστικών από τους γονείς στα παιδιά, όχι μόνο μέσω της γενετικής κληρονομιάς αλλά και μέσω του περιβάλλοντος και της αλληλεπίδρασης. Ο συγκεκριμένος όρος εξετάζεται στο πλαίσιο της οικογενειακής ιστορίας, της ανάλυσης της δυναμικής των σχέσεων μεταξύ γενεών και παιδιών καθώς και της κατανόησης του πώς οι παράγοντες αυτοί μπορούν να επηρεάσουν την ψυχική υγεία και τη συμπεριφορά του ατόμου και πρόκειται για την προσέγγιση πάνω στην οποία εργάζεται η επιστημονική ομάδα της ΚΛΙΜΑΚΑ.
Η εικόνα που συνοδεύει το άρθρο απεικονίζει ένα δυναμικό μοντέλο επιγενετικής, με διπλή ελικοειδή δομή DNA με διαφανείς και ροζ αποχρώσεις που τονίζουν την ελαφρότητα και την πλαστικότητα. Το DNA είναι διακοσμημένο με πολύχρωμες κουκκίδες που αντιπροσωπεύουν επιγενετικές τροποποιήσεις και οι δυναμικές γραμμές και τα κύματα απεικονίζουν την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον. Σύμβολα όπως τα φύλλα και τα εικονίδια του ήλιου αντιπροσωπεύουν περιβαλλοντικούς παράγοντες και παράγοντες του τρόπου ζωής, μεταφέροντας μια αίσθηση ροής και αλληλεπίδρασης, δείχνοντας πώς εξελίσσονται οι επιγενετικές αλλαγές με την πάροδο του χρόνου.
Η έννοια της “γονιδιακής πλαστικότητας” υποστηρίζει ότι οι γενετικοί παράγοντες μπορούν να αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον και τις εμπειρίες μας, διαμορφώνοντας τη συμπεριφορά και τα ψυχολογικά μας χαρακτηριστικά. Έτσι, μπορούμε να επηρεάσουμε τη συμπεριφορά και τα χαρακτηριστικά μας μέσω διαφόρων πρακτικών και επιλογών ζωής.
Αυτή η γονιδιακή πλαστικότητα μας δείχνει, ότι τα γονίδια δεν είναι παντοδύναμα. Τα γονίδια δεν κάνουν τίποτε από μόνα τους. Τα γονίδια απλώς εμπλέκονται στην ανάπτυξη χαρακτήρων ή νοσημάτων, αλλά δεν τα καθορίζουν. Δεν καθορίζουν ούτε εξηγούν το ποιοι είμαστε ούτε τι κάνουμε και, κατά συνέπεια, δεν είμαστε δέσμιοι κάποιου γενετικού πεπρωμένου, με την εξαίρεση κάποιων σοβαρών γενετικών νοσημάτων.
Ναι, τα γεγονότα της ζωής αφήνουν ένα διαρκές σημάδι στη βιολογική μας σύνθεση, έναν κωδικό, αλλάζοντας όχι μόνο τη δική μας ζωή αλλά και τις ζωές των απογόνων σας. Αντί, όμως, για μόνιμο κωδικό θα πρέπει να σκεφτούμε, ότι τα δεδομένα του σώματός μας είναι πιθανότερο να είναι «γραμμένα με μολύβι» και με αυτό τον τρόπο μπορούμε να σβήσουμε κάποια μέσω συγκεκριμένης θεραπευτικής διεργασίας, να βελτιώσουμε συμπεριφορές, να αλλάξουμε στάσεις και να σπάσουμε γενεακά μοτίβα, που διαιωνίζονται.
