Το περιστατικό θανάτου κρατούμενου –Ρομικής καταγωγής- στο αστυνομικό τμήμα Φυλής, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο αυτό έγινε γνωστό από τα ΜΜΕ τα οποία για ακόμη μια φορά εστίασαν στην ανάδειξη των αντιδράσεων μελών της οικογένειας του αποθανόντος στην περιοχή του Ζεφυρίου, αναδεικνύει για ακόμη μία φορά την ανεπάρκεια του κοινωνικού κράτους να δρα αποτελεσματικά και με σεβασμό στα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα, ισότιμα για όλους τους πολίτες.
Τα αστυνομικά κρατητήρια, όπως και τα σωφρονιστικά καταστήματα, οφείλουν να βρίσκονται σε ένα καθεστώς ασφάλειας και προστασίας της υγείας του κρατουμένου πληθυσμού. Θεωρούμε δεδομένο ότι για το συγκεκριμένο περιστατικό θα διεξαχθεί ενδελεχής έλεγχος και τα πορίσματα αυτού θα γνωστοποιηθούν σε κάθε ενδιαφερόμενο μέρος. Σ’ αυτή τη διαδικασία, η ΚΛΙΜΑΚΑ μπορεί να υποστηρίξει τόσο τις αστυνομικές αρχές όσο και την κοινότητα προκειμένου να επιτευχθεί η διασφάλισή της.
Δουλεύοντας εδώ και περισσότερο από μία 20ετία μέσα στις κοινότητες των Ρομά, αλλά και μέσα από τις παρεμβάσεις της ΚΛΙΜΑΚΑ σε σωφρονιστικά καταστήματα γνωρίζουμε πως ο κοινωνικός αποκλεισμός και η περιθωριοποίηση κοινωνικών ομάδων οδηγούν στην παραβατικότητα, και η παραβατικότητα με την σειρά της στον κοινωνικό αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση. Παρόλα αυτά για εμάς είναι σαφές ότι μπορούν να διαμορφωθούν παρεμβάσεις οι οποίες με σαφή και μετρήσιμα αποτελέσματα να διακόψουν αυτόν τον φαύλο κύκλο, μεταξύ παραβατικότητας και κοινωνικού αποκλεισμού και οι οποίες μπορούν οδηγήσουν στην ισότιμη και δίκαιη μεταχείριση όλων ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής.
Καμία κοινωνική ομάδα δεν είναι ελεύθερη αποκλινουσών ή παραβατικών συμπεριφορών. Ωστόσο, η κοινότητα των Ρομά φέρει μία «εύκολη» ταμπέλα εγκληματικότητας, διαμορφωμένη τόσο από τα ΜΜΕ όσο και από μία αντίστοιχα «εύκολη» ανοχή στην κοινωνική πραγματικότητα και τις πραγματικές συνθήκες διαβίωσης των Ρομά.
Οι Ρομά, στην πλειονότητα τους αναλφάβητοι, με δυσκολία να εκφραστούν, ζουν και αισθάνονται την αδικία, τη διαφορετική μεταχείριση, τον κοινωνικό αποκλεισμό. Ζώντας συνήθως στο περιθώριο της κοινωνίας, σε περιοχές όπου η αστυνόμευση είναι αυστηρή έχοντας αναπτύξει μια σχέση «αλληλοεξάρτησης» με την αστυνομία, αλλά και αποκλεισμένοι από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο βιώνουν καθημερινά τον ρατσισμό και τον «αντιτσιγγανισμό». Το κατοχυρωμένο δικαίωμα όλων στην ισότητα και την ίση μεταχείριση συχνά διακυβεύεται προς χάριν της φαινομενικής κοινωνικής ασφάλειας και συνοχής.
Ένα κράτος δικαίου οφείλει να κατανοεί τις ιδιαιτερότητες των πολιτών του, βρίσκοντας τους κατάλληλους τρόπους και δημιουργώντας τις απαραίτητες συνθήκες που θα οδηγήσουν στην κοινωνική συνοχή και την κοινωνική ένταξη. Όπως φαίνεται, αν και δεν έχουν επαρκώς αξιολογηθεί, οι ως σήμερα πρακτικές και μέθοδοι κοινωνικής ένταξης των Ρομά, δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Οφείλουμε, ως κοινωνία και ως άτομα, Ρομά και μη-Ρομα, να διερωτηθούμε και να επανεξετάσουμε τη θέση και τον ρόλο μας όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με ζητήματα όπως αυτά.
Αντικαθιστώντας την τιμωρία με την κοινωνική επένδυση, και μετασχηματίζοντας το συμβόλαιο φυλακής σε κοινωνικό συμβόλαιο, επενδύοντας στις αξίες της αξιοπρέπειας και της ισότητας, τότε μπορούμε να ελπίζουμε πως οδηγούμαστε προς μια κοινωνία ισόνομη και δημοκρατική. Οι κοινωνίες οφείλουν να διαχειρισθούν συλλογικά και συμμετοχικά τα προβλήματα που οι ίδιες παράγουν και, σε κάθε περίπτωση, από τη διασφάλιση των δικαιωμάτων όλων εξαρτάται η όποια ασφάλεια της κοινωνίας. Η απουσία μίας τέτοιας προοπτικής καθιστά συνυπεύθυνους/-ες όλους/-ες.
Η ΚΛΙΜΑΚΑ είναι ένας κοινωνικός φορέας, μη κερδοσκοπικός – μη κυβερνητικός οργανισμός (ΝΠΙΔ), που ιδρύθηκε το 2000 και δραστηριοποιείται στην παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας και στην υλοποίηση προγραμμάτων κοινωνικής ένταξης αποκλεισμένων πληθυσμιακών ομάδων στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Σε ένα πρώτο επίπεδο οι δράσεις και τα προγράμματα του φορέα στοχεύουν στην πολύπλευρη ενδυνάμωση των κοινωνικά αποκλεισμένων στις κατευθύνσεις: της υιοθέτησης ενεργού ρόλου απέναντι στη ζωή, της υπεύθυνης διεκδίκησης των δικαιωμάτων και της ισότιμης ένταξης.
Απώτεροι στόχοι των δράσεων του φορέα αποτελούν:
∙ Η ανάπτυξη του ανθρώπινου και κοινωνικού κεφαλαίου για την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού.
∙ Η ισότητα των ευκαιριών πρόσβασης και απολαβής των κοινωνικών αγαθών
∙ Η προαγωγή της ψυχικής υγείας
∙ Η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης
Πιστεύουμε και εργαζόμαστε για έναν κόσμο όπου η αλληλεγγύη και η συλλογική δράση αγωνίζονται να ανατρέψουν τα αίτια του αποκλεισμού και των ανισοτήτων μακριά από λογικές στείρας φιλανθρωπίας. Στον πυρήνα των δράσεων μας βρίσκονται η δημοκρατία, η κοινωνική δικαιοσύνη, το δημόσιο συμφέρον, η βιωσιμότητα, η διαγενεακή αλληλεγγύη, τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Προωθούμε την ισότιμη επένδυση στους αποκλεισμένους αξιοποιώντας τις δεξιότητες και ικανότητες τους για την εξέλιξη της κοινωνίας. Δεν προσβλέπουμε μόνο στην προσωρινή ανακούφιση βασικών αναγκών, αλλά στην ουσιαστική άρση των ανισοτήτων και των αιτιών της φτώχειας και του αποκλεισμού.
Η ΚΛΙΜΑΚΑ λειτουργεί από το 2000 το Κέντρο Ημέρας Ζεφυρίου-Μενιδίου για τους Ρομά.
